Friday, December 30, 2016

Ombak Gede di Laut Cina Kidul

Mimiti kajadianana teh poe Senen, Kapal Kinabalu Satu ngangkut balokan kai ti Sabah, Kalimantan Kaler ka Hongkong. Harita oge eta kapal nu beuratna 6299 ton teh jalanna geus teu bener. Beurat teuing ka beulah katuhu. Kapten kapal  Fu Tsohao, umur 36 taun, geuwat nitahan bawahanana sangkan cai nu aya jeung muatan kai sawareh mah piceun wae ka laut. Sugan ku kitu mah kapal teh jalanna henteu dengdek ka sisi. Tapi tarekahna kitu teh taya hasilna. Isukna, wanci subuh, jalanna kapal can bener keneh wae. Heug deuih kapal geus nepi ka laut  nu gede ombakna. Palebah dinya bakal katibanan angin topan nu disebut Flossie tea.


Nempo galagat kawas kitu, palayan kapal Tse Kin-ming, umur 20 taun, bareng jeung kapala matros Chan Chung-hun, umur 29 taun, ngagidig ka kamar kapten. Maksudna rek usul sangkan patugas radio geuwat ngirim tanda SOS. Tapi jawaban kapten jauh tina panyangka, kalahka pok ngomong kieu, “Kuring nu jadi kapten di kapal ieu teh. Nu nangtukeun iraha ngirimkeun tanda bahaya SOS, nya kuring sorangan.” Geus narima jawaban kawas kitu mah, Kin-ming, teu bisa majar kumaha. Leos wae manehna balik deui nepungan babaturanana.

Jeung enyana, jam 10 isuk-isuk topan Flossie narajang. Pohara rosana, tarikna angin nu neumbang kapal teh kira-kira 40 mile sajamna. Ombak patingjungkiring luhurna 40 kaki teu eureun-eureun neumbangan kapal. Wanci tengah poe, kapal Kinabalu Satu geus luak-leok , dengdek ka sisi aya kana 25 darjahna. Kakara harita, sanggeus kajadian pikahariwangeun kitu, Kapten Fu ngirimkeun tanda bahaya SOS, ditujukeun ka agen pausahaan di Hongkong. Narima tanda bahaya kitu, ti Hongkong geuwat dikirimkeun kapal pikeun nulungan nu keur cilaka, kitu deui kapal-kapal nu keur balayar dibarejaan sangkan nulungan.

Jam 12.35, Kapten Fu nitah ka pagawe kapal nu reana 29 urang (13 urang China, 16 urang Filipina) sangkan naraek sakoci. Satengah jam ti harita, kapal Kinabalu Satu kelebuh. Bari jeung kabuntang-banting ku ombak, Wong Hoi-yin ngusahakeun sangkan sakoci jalanna teu kaganggu  ku ombak. Kapten Fu nitah sangkan tanda SOS geuwat dikirimkeun, tapi ceuk patugas radio, cenah can aya jawaban.

Tilu jam sanggeus ninggalkeun kapal Kinabalu Satu, sakoci geus beakeun bahan bakar. Wanci tengah peuting, ombak gede narajang, nepi ka sakoci teh tamplok. Kin-ming satekah polah nyekel kana sakoci bari ngojay, sakalian nulungan babaturanana, nyaeta Chan. Isukna, Wong insinyur kapal geus ngambang gigireunana, 17 urang harirup keneh, 13 urang deui mah kaasup Kapten Fu, laleungit, taksiran mah kabawa ombak, sakoci teh bisa dibalikkeun deui. Geus kitu mah sarerea naraek deui ka jero sakoci. Cai nu nguyumbang ditawuan, sawareh deui kakaratak sugan aya dahareun. Kabeneran aya 20 kaleng cai beresih, sakaleng biskuit jeung 2 kaleng gula-gula. Lumayan tamba lapar teuing.

Angin topan Flossie beuki motah wae. Tarikna 65 mile sajam, teu eureun-eureun ngahiuk narajang sakoci nu kabuntang-banting. Sakapeung ngahiuk ti beulah Kaler sakapeung ti beulah Kulon. Sarerea satekah polah caricing di jero sakoci, awak kabuntang-banting, nya atuh taratu, katambah deui kabanjuran cai uyah ti laut. Pisakumahaeun teuing pareurihna. Sarerea euweuh nu wani sare.

Poe Saptu, peutingna, tanggal 25 Oktober, topan geus mimiti tenang. Keur kitu, Chan ujug-ujug ngagorowok cenah manehna nempo aya kapal pamayang. Ngedenge kitu, geuwat tiluan nu aya didinya, tukang masak jeung babaturanana, masang radio maksudna rek menta tulung. Tapi kulantaran rusuh teuing, radiona mecleng ka laut.

Nempo kitu, Chan pohara ambekna. Manehna teu bisa nahan diri, eta tukang masak jeung duaan babaturanana teh dijongklokkeun, gejebur wae ka laut. Atuh bororaah bisa katulungan, lapur wae kabehanana titeuleum kabawa ombak. Bet reuwas kareureuhnakeun, nempo babaturanana cilaka mah, Chan, ngan saukur ngembeng cipanon, bari jeung humandeuar.

Sabenerna can bisa dipastikeun, naha bener eta dua kapal pamayang teh aya atawa ngan tetenjoan wungkul? Buktina bet teu katempo deui. Kitu deui peutingna, Kin-ming nempo dina sawanganana aya tatangkalan tapi euweuh daunan, manehna sadar tetenjoanana jiga kitu mah ngan saukur hayalan wungkul. Mindeng eta oge manehna asa nempo kapal ngaliwat, atuh geuwat manehna niupkeun piriwitna. Tapi ngan ukur peuting nu poek mongkleng.

Kadaharan beuki saeutik wae. Untung Bienvenindo Castillo manggihan kaleng susu, nya dibagikeun ka sarerea. Tapi angger wae teu bisa ngaleungitkeun kahanaang. Minggu isuk-isuk, Kin-ming teu nempo Chan, taksiran mah leungit kabawa ombak, kitu deui saurang pingpinan kapal sejenna kaayaanana geus ripuh pisan, ahirna nuturkeun nu sejen, maot kabawa ombak. Beuki beurang, panonpoe mimiti manceran, tapi ombak motah wae. Nu harirup harita, aya sapuluh urang. Tengah poe, saurang maot, sorena, duaan deui nuturkeun. Nempo kitu matak kukurayeun. Jigana kulantaran pegat pangharepan, Ma, pingpinan matros, jung nangtung pok ngomong ka Kin-ming, cenah manehna mah rek ngojay wae ka laut. Jleng luncat ka tengah ombak. Moal teu maot, eta mah bakat ku pegat pangharepan.

Nu hirup ngan genepan deui. Laut mimiti tenang. Kin-ming kakara bisa sare tibra. Dina waktu saminggu kakara harita bisa sare kawas kitu. Tapi basa subuhna, poe Senen, tanggal 27 Oktober, manehna hudang nempo duaan babaturanana geus maot ngajelepeng, kitu deui tukang masak Lam sarua maot dina jero sakoci. Jadi ngan tiluan deui nu harirup teh, nyaeta Florentino Mariano, umur 26 taun, Marcelino Bedia, 24 taun jeung manehna sorangan.

Awak taratu, panon bareuh, katambah deuih katojo cahaya panonpoe nu sakitu panasna. Kin-ming nutupan awakna ku kaen kanvas, jeketna dipake mayungan sirahna. Nu pohara nyiksana, harita pohara hanaangna. Cai susu dicampur jeung cai laut, teu bisa diinum.


Wanci tengah poe, Mariano ngagorowok, diantara ombak Kin-ming nempo aya kapal. Tapi teu lila teh kapal ngaleungit. Mungguhing kitu, Kin-ming boga harepan. Manehna boga sangkaan palebah dinya teh geus kaasup wewengkon nu mindeng kasaba ku kapal pasiar. Isukna nempo deui aya kapal ngaliwat di kajauhan, tapi teu lila ngaleungit deui.

Sabenerna saprak Kinabalu Satu ngirimkeun tanda bahaya SOS, pausahaan di Hongkong geus ngirimkeun kapal pikeun nulungan nu cilaka. Tapi nu kapanggih teh ngan ruruntuk bagian kapal nu ngarambang. Jigana urut kapal Kinabalu Satu nu geus kalebuh. Poe Salasa, dalapan poe sanggeus kacilakaan di kapal, Kin-ming ngagoler wae dina sakoci. Kaayaanana geus ripuh pisan, atuh teu bisa hudang-hudang acan. Nempo kaayaan kitu, baturna nyangka manehna teh geus maot. Tuluy diangkat lalaunan rek dialungkeun ka laut. Puguh wae Kin-ming ngagoak, baturna reuwaseun.

Kin-Ming geus boga rarasaan manehna moal bisa hirup lila deui. Ras inget ka Chan, tukang masak jeung baturna nu geus luas ngojay ka tengah laut, sarerea geus ninggalkeun. Bari jeung leuleus oge, Kin-ming jung nangtung tuluy turun ka laut. Cai laut karasa nyelekit kana kulitna. Geus kitu kakara manehna mikir, “Mun awak kuring ngarasa keneh kanyeri, tangtu boga keneh kakuatan.” Keur kitu jorelat beungeut indungna nu geus kolot, umurna 56 taun nembongan. Kumaha atuh hirupna mun manehna maot? Ras deui inget ka adina umur  15 taun nu sakola keneh, saha nu ngabayuan mun lain manehna? Eta oge aya lanceukna, jadi ngan lanceukna jeung manehna nu ngabayuan kulawargana teh. Tapi lanceukna sakeudeung deui oge bakal kawin, sedengkeun adina kudu tetep nuluykeun sakolana.

Geus kitu mah, hatena gilig, masing kumaha oge manehna kudu salamet. Tuluy manehna balik deui naek kana sakoci. Baturna duaan urang Filipina, teu ngomong nanaon nempokeun manehna kitu teh. Kin-ming reureuh, malah bet ngarasa tunduh. Ngahaja kituna teh sangkan tanagana teu beak teuing. Jam 5 burit, manehna ngadenge babaturanana urang Filipina ngagorowok deui. Katempo aya kapal nuju ka palebah dinya. Bari jeung ngumpulkeun tanaga nu aya, Kin-ming nyokot piriwitna tuluy ditiup tarik pisan.

Kapal nu nyampeurkeun harita teh nyaeta Ming Ren Establishment, nu geus balayar neangan nu cilaka 180 mile beulah kalereun tempat kacilakaan kapal Kinabalu Satu. Tali dialungkeun, nu dina sakoci teh geuwat ditarik ditaekkeun kana luhur kapal. Barang geus nepi ka luhur, geuwat dibere nginum cai seger jeung bubur. Salila 20 jam tatuna diubaran. Geus kitu maranehna dibawa kana helikopter, tuluy dirawat di rumah sakit di Hongkong. Aya sabulanna maranehna dirawat di rumah sakit. Tiluanana salamet.

Wednesday, December 28, 2016

PR Matematika

Kahayang teh cik atuh ulah lebah dinyana nu nurun ka anak teh. Kitu we lebah bageurna, kasepna, tara geringna. Naha da ieu mah bet lebah beletna nu teu dipiceun sasieur teh jeung kuring, bapana. Jeung kasebelanana teh sarua lebah matematika deuih. IPA-na we kitu-kitu ge, IPS-deuih, da Bahasa Indoesia mah sarua, ngan Basa Sunda meureun nu rada pabaliut teh. Ah, nasib. Abong teu beunang dihayang-hayang. Ngan bisa ngurut dada. Heneg-henegna mah, tapi teu bisa kukumaha. Tumaprak kapaksa.

Ka pamajikan geus tara ngadebat mun diomongan ngala ka bapana teh, lempengan dinya mah. Heueuh da rada pinter manehna mah. Lain pedah ka pamajikan ngomong kitu teh. Urusan matematika mah meunang manehna. Geuning kamari oge, can tengah bulan acan geus nagih deui resiko dapur.

Nilik kitu mah jadi hoream nyakolakeunana oge. Heueuh da ari ukur ngandelkeun nasib jeung kaheman guru mah asa lalewang. Karunya ka budakna ongkoh asa kagusur meureun. Boro tadina mah, basa keur brolna, mani geus ujub rek disina sakola budak mah tong jiga bapana, ukur jadi satpam sakola. Lain ngahina kana pagawen kitu, ngan bongan we gajihna mani euweuh andelkeuneun.

Geus kieu mah, rek kukuncungan-kukuncungan anak merak teh, pek bae. Saheulaanan mah rek diayonan nepi ka SMA wae mah. Kajaba mun aya eungkeut-eungkeut, rek nahap-nahapkeun maneh tea. Tulus jigana kebon jeungjing teh ngagaleong. Awak digenah-genah. Leungeun tipepereket meper-meper amarah. Aya budak gelut tadi di sakola. Mani hese dipisahna, abong kena keur usum. Ambek ka budak nu teu beunang diatur kabawa nepi ka imah. Pamajikan nu nanya kunaon teu pati diwaro, sieun meupeus keuyang. Keur genah-genah,

“Tuh, nanya ka bapa sia ari embung dipapatahan mah!” sora pamajikan nengterewelang. Dengek sora Si Dadang, anak kuring, ceurik. Na keur nanahaon cenah, hate gegelendeng. Jung cengkat. Kakeuheul ngagendok jero dada. “Aya naon, Dang?” kuring nyampeurkeun bari gigisik. “Tah warah boga anak teh! Geus bodo teh ngalawan ka indung deuih, teu beunang dipapatahan,” indungna nu ngajawab teh. Ambek teu pati diwaro boa.

“Ari nanaon teh! Sok kalah ka sewot,” kuring malik ka pamajikan. Si Danang beuki tarik ceurikna, asa aya nu melaan. Persis kuring keur budak. “Tanyakeun tah ka bapa maneh!” Pamajikan ngajengkat ka dapur. “Naon Dang?” sirah budak diusap, ngupahan. “Pe-er Pa,” Si Dadang ngajawab bari ingsreuk. Angka sabelas nolol tina liang irungna. “Pe-er naon? Cikan!” ceuk kuring diuk gigireun budak. “Matematika Pa” jawab budak.

Jedud cenah, sirah ngajedud karek ngadenge ngaranna oge. Gideug-gideug, miceun kalieur nu teu pupuguh nyaliara. Awak panas tiris. “Cikan kadieukeun!” leungeun namprak. Ke heula anan kudu mopo memeh nanggung mah. Berjibaku-berjibaku, naha? “Bagi kurung Pa,” Si Dadang ngasongkeun buku. “Hah! Bagi kurung!” teu karasa panon molotot, kesang tiis renung dina tarang. Bumi alam ngan henteu we asa muter. 

Renghap narik napas rada panjang, nenangkeun hate. Emh, nasib. Na atuh ninggang dibagi kurung pe-er budak teh. Ti baheula nepi ka iraha oge kuring mah taak kunu ngaranna babagian mah. Rek nu dikurungan atawa nu dikencarkeun. Padahal mah tong waka di pe-er keun atuh nya, guru teh, ari budak can ngartieun mah. Kawas nu teu digajih wae guru teh! Aeh na ka mana wae pikiran teh. Hate geuwat bit-bitan.

“Mana Dang? Cik, Bapa ningal!” karasa sora teh peura. Kakara engeuh buku budak teh geus ngagoler hareupeun. Boa ti tatadi. Peureum kitu panon teh. Barang prok panon kana soal bagi kurung, na da eta mah, kuring leng teh katurelengan. Beuteung karasa murel hayang sao-oeun olab. Leungeun replek mencetan tarang. “Ari Bapa ku naon?” budak reuwaseun. Indungna kareret nyenghel, nyerangkeun sihoreng teh. “Henteu, teu nanaon. Bapa rek kacai heula nya. Ayeuna mah ameng we heula, jung! Engke tos magrib ku Bapa papagahan,” tungtungna mah. Daripada serah bongkokan hareupeun budak. Gengsi atuh, najan enya ge teu bisa.

Budak ngagugu. Sanggeus nyusut cipanon jeung angka sabelasna, tuluy nangtung muru panto. Teu lila kadenge ngaderegdeg lumpat. Moal salah rek langlayangan. Persis bapana. Sok buku ditunda. Sirah ditanggeuy ku dampal leungeun. Ramo-ramo ngurutan tarang. “Naroskeun atuh ka mahasiswa nu anyar ngontrak di Ceu Esih tea! Karunya ka budak,” teu kanyahoan pamajikan geus aya gigireun. Sorana leuleuy. Heeehhh, kuring ngarenghap seunggah. “Nam atuh! Era Akang mah,” sirah beuki tungkul. “Eh, sakieu rariweuhna teh. Hayoh we era gugulung kadinya!” pamajikan ketus deui. Leungit we ulat marahmay bieu teh.

“Pangmikirankeun atuh carana nu lantip!” satekah polah sora dileuleuykeun. Kana perang tuda saruana mah. “Pira ge datang, ngetrok panto, uluk salam, tanyakeun, beres,” biwir pamajikan meni ti jeding-jeding. “Heueuh era kikituan teh,” teu ka kontrol volume sora naek. “Sakali-kalieun mah naha atuh? Keur anak,” manehna malieus. “Lain masalah keur anak henteuna kami mah. Erana! Kumaha carana sangkan teu era?” mun teu salah bari pepeta ngomong kitu teh. “Mekel sarung atuh! Meungpeun!” biwir pamajikan ngarenyu, beungeutna ngalieus nahan piseurieun.

Leungeun rikat mengkek sungut tipepereket megat piseurieun. Tapi teu kuat, tungtungna ngeskes ampir kabesekan. “Laan calana sugan, terus pake meungpeun. Ari diajak serieus teh maneh mah, ah!” kuring ngagebes bari ngehkey. Pamajikan ngusek bari nyekelan beuteung. Aya untungna boga pamajikan beuki heureuy teh, keur kieuna yeuh. Jeung sugan we engke dimana pangsiun teh bisa ngadirikeun grup bodor.

“Heueuh lain didinya teu boga bongbolangan pisan?” kuring malik deui kana soal poko. “He..he…he.., pikiran we kadinya ku Akang! Lain lega ambahan lalaki mah,” manehna haruhah-harehoh. Leng ngahuleng meni uleng. Eusi uteuk teu sirikna dipeureut. Jempling sajongjongan. Pamajikan melong. Teu lila! “Lakadalah! Ari tustel Si Saman can dipulangkeun?” kuring manggih jalan. “Acan. Ngan taya pileman,” pamajikan katara ngaranjug, tarik teuing meureun ngomong teh, “Bade dikumaha kitu?” ceuk pamajikan. “Ah, kumaha Akang we. Batuna mah alus keneh, lin?” ceuk kuring. “Weuteuh,” kojengkang manehna ka kamar. Balik deui bari ngajingjing tustel, sok dina meja.

Gurinjal kuring cengkat tina korsi muru kana meja kerja bari pareng hayang nulis. Top kana notes jeung pulpen. Topi belel paranti nguseup dirawel, rap dibebeskeun kana sirah. Bari ngingkig kaluar, buuk digesek-gesek sina kucel. “Ari Akang rek nanaonan?” pamajikan kerung. “Tong gandeng! Demi anak, assalamu’alaikum!” jrut kuring turun ti imah ngajugjug imah Ceu Esih. Meujeuhna jam dua namu mah, waktuna araya diimah. Hate ngagerentes bari ngareret jam tangan. Uteuk muter ngararancang pipitaeun di mana amprok jeung Si Neng Mahasiswi. Moal kanyahoan ku Ceu Esih mah, biasana ari beurang mah sok tunggu jongko di pasar.

Barang gok! Teu wudu rada kasima. Najan geus nyangka ari geulisna mah tapi ari nepi ka gamuleng kieu mah, teu kabayang. Sanggeus uluk salam, dijawab jeung dititah diuk. “Kieu saderek. Sim Kuring teh wartawan ti mingguan basa Sunda Lawas, reporter widang pendidikan,” kuring rada arap-ap-eureup-eup. “Muhun. Dupi maksadna?” dih eta sora, triple halimpu we sugan mah. Jauh we jeung indung Si Dadang mah, pikir kuring. “Manawi teu kaabotan, bade ngawawancara. Sanes Eneng wungkul, margi Sim Kuring nuju ngempelkeun pamendak para mahasiswa ti sababaraha perguruan tinggi,” teu burung rada lancar geuning. Panon hideung maling-maling reret. “Mangga, perkawis naon nya? Manawi tiasa ngawaler,” diukna beuki rekep. “Eu…. Kumaha pemendak Saderek kana perkelahian tawuran pelajar ayeuna?” Kusiwel ngaluarkeun notes, “Teu kaabotan dicatet?” ceuk kuring. “Teu sawios,” manehna unggeuk. “Emh…. Kumaha nya?” pangemut abdi mah perkelahian kitu teh mangrupi hiji produk dina hartos seueur pisan paktor produksina.” Reg manehna eureun. Nungguan ditanya deui.

“Jalan kaluarna? Kinten-kinten,” kuring nyusul tepus. “Nya ….. kedah merhatoskeun sadaya paktor nu tadi tea, supados tuntas sareng teu …… nogencang manawi,” manehna imut. Duh Gusti! (Ka pamajikan poho). “Carana guru nerangkeun, kalebet kana paktor tea atanapi henteu?” tanya kuring. “Tangtos. Tangtos pisan,” kaciri si mencrang beuki antusias. “Numutkeun data nu kapendak ku kru Lawas, kiwari teh sabagian seueur barudak, kirang dina wedang matematika, utamina bab bagi kurung. Kumaha tah nungkulanana?” emh, mun ti baheula aya ekol kieu teh. Meureun beunang Si Euis teh.

“Kedah diseueurkeun latihan di bumi pami kitu mah,” tarangna kaciri kerung.  “Nanging tangtosna ge bakal aya bentenna cara nerangkeun guru sareng orang tua, upami murangkalih mendak kasulitan?” euleuh aing! “Orang tua kedah nyaluyukeun kana cara nu diterangkeun guruna.” Tuluy kuring nanya, “Cobi upami soalna sapertos kieu!” kuring ngasongkeun notes nu aya pe-er-an meunang nyalin tadi bari leumpang. “Nu nomer hiji cobi!” Si Geulis ngarongkong notes terus ngilik-ngilik. Ka dituna mah manehna galecok nerangkeun bari kutrat-kotret. Enya we babari pisan. Sakilat geus anggeus.

“Dupi nomer dua!” hihihih… Manehna nerangkeun deui. Kutrat-kotret. Anggeus sakilat. Dupi nomer tilu, nomer opat, lima terus nepi ka nomer sapuluh, murudul tina biwir kuring. Hate mah nyenghel. Atoh ku dua ku tilu, pe-er budak anggeus, panon kasuguhan tetenjoan sakitu moronyoyna, reueus ongkoh boga kabisa, lolondokan kieu. Hate nganawaetuan moal ayeuna wae kikieuan teh. Ah siah!

Si Neng mencrang noroweco ngajelaskeun nepi ka anggeus sapuluh soal, bari prakna digawean eta teh. Geus hasil maksad mah kuring ge pamitan. Teu poho miceun calacah motretan Si Kayungyun sababaraha kali, blitz kolenyayna wungkul, heuheuy! Hate teu merean. Ngagandeuang balik norotot ngaheot lagu Beger Mindo. Nepi ka imah Si Dadang keur ditanggap ku indungna pedah meunang ngadu langlayanganana. Ari pek teh! Panon nu tadi loncer, kesed deui nempo manehna nu di imah. Datang-datang tuluy ditanya.

“Hasil?” ceuk indungna budak. “Akang tea…. atuh,” najan asa hoream ge ngajawab teh, irung mah beukah. “Syukur atuh,” pamajikan malik ka budak, “Tah engke taroskeun ka Bapa!” pok na teh. “Muhun ah, da saur Ibu Guru PPL oge kedah naroskeun ka Bapa sareng Ema upami aya pe-er nu teu ngartos teh,” SI Dadang aluman-alimen gumasep. Kuring ngadayagdag ngararasakeun kaunggulan jurit. Lawan Si Eneng mahasiswi, anu pajakeun kalangan intelek teh teu burung kabobodo. Lawan pamajikan mah komo, teu satai kuku-kuku acan uteuk na teh.

“Na aya guru PPL kitu Dang?” kuring nanya bari ngalonjorkeun suku. “Aya Pa, geulis teh jiga Ida Iasha geulis na ge,” Si Dadang nu belegug teh ari ka nu geulis mah mani calakan, kumaha we Bapana. “Geuning apal Sujang ka nu geulis mah?” indungna nanya bari jebi. “Da sering pendak, Ma. Caket da kos na oge. Di bumi Bi Esih,” Si Dadang lunggak-linggek. Gurubug kuring ngagurubug. Suku nu ngalonjor ditarik, direngkepkeun, sidakep. Kuring silih reret jeung pamajikan. Budak reuwaseun ningali kuring ngagurubug teh.

“Baruk di Bi Esih?” sora karasa ngageter. Muga-muga salah dedengean teh. “Muhun. Nyalira kos na teh siah Pa. Ludeungan,” Si Dadang agul. Gurilap panon pamajikan ngabarasat. Gejlig nenjrag tehel, ngajengkat ka dapur bari jejebris. “Paingan mani lila. Dasar buaya! Jiga nu heueuh nyaah ka anak! Teu sudi siah aing mah. Teu sudi!” Pamajikan ngalewe. Kerewek kana tustel, keleweng dibalangkeun ka buruan. Reup kuring peureum embung nempo ngagoprak. Boa peupeus? Duh mangkaning meunang nginjeum. Kuring renghap ranjug nahan amarah.

“Dimana aya buaya Pa?” Si Dadang celenggeu. “Gandeng sia, ah!” Gara-gara sia! Sia, ah!” Budak disentak. Sungut teu sirikna ditompokeun kana ceulina. Renjag budak reuwaseun. Dengek ceurik mani tarik. Sukuna kokosedan, persis aing keur budak.

Monday, December 26, 2016

Sobat Deukeut

Reuwas lain meumeueusan ngadenge Iip maot teh. Lir ngadenge gelap keur tengah poe ereng-erengan mun enggeus mah. Bakuna mah ku teu aya bejana gering heula. Pajauh tuda ketang ku kitu tea mah. Malah make teu percaya sagala mimitina mah aya beja kitu teh lamun nu ngabejaanana teu susumpahan mah. Komo da nu ngabejaanana tukang heureuy.


“Innalillahi….” Kuring ngomong sorangan. Sabot ngahuleng bari mikiran nasib Iip, bet bruh-breh kalangkang lalakon hirup nu geus kaliwat.

Sobat medok kuring mah jeung Iip teh, nyobat ti keur budak mula ti keur resep ulin maen kaleci tug nepi ka pada-pada dewasa. Bareng sakola ti mimiti asup Sakola Dasar, Sakola Rakyat ketang harita mah, nepi ka Sakola Lanjutan estu teu pisah. Malah nepi ka nincak sakola guru di Purwakarta tukuy babarengan. Da geus jangji yen kuring jeung manehna teh rek tetep babarengan. Malah Sakola Guru ge saolah-olah kabawakeun ku kuring da kahayangna ka STM, ngarah babari gawe jeung gede duitna pajarkeun teh. Kusabab geus katalian ku jangji tea bari kuring leuwih beurat ka Sakola Guru nya manehna ngelehan. Kajeun ngorbankeun cita-citana.

Papisah-papisah teh anyar-anyar ieu be dumeh kasapih ku tugas gawe ti Pamarentah. Da mun kongang mah digawe ge hayang tuluy bareng. Ngan nya kitu ari lebah tugas mah teu bisa ditawar. Kuring mah kabeneran meunang tugas teh teu jauh teuing ukur pindah Kacamatan. Ari Iip ka Pandeglang.

“Kahayang mah mun meunang tugas teh tong pajauh nya Man.” Ceuk Iip keur daptar gawe di Kabupaten. “Enya ari kahayang mah.” tembal teh. Bari jongjon ngeusian daptar riwayat hidup nu kudu anggeus harita. Atuh manehna nya kitu keneh. “Mun sayah deukeut sing sarua ente ge kudu deukeut. Atuh mun sayah jauh ente ge kudu jauh.” pokna nuluykeun deui omonganana. Kuring unggeuk ngaheueuhkeun. “Urang pada-pada ngado’a, muga-muga we kahayang urang sing tinekanan.”

Tapi nya kitu kahayang tinggal kahayang, ari laksana jeung henteuna mah anging Alloh nu marengkeun. Harita ge sanggeus nungguan aya bulanna, jebul teh tugas bet teu sarua. Boro-boro satempat, teu sakabupaten-skabupaten acan. Teu bisa kukumaha geus kitu mah. Sanajan bari beurat, nya ditampa be.

“Ahirna mah bet kudu pajauh nya Man.” pokna lumengis bari nyenyekel surat tugas nu cikeneh katarima. “Enya….” ceuk kuring pondok. “Nya dalah dikumaha deui da geus kitu tugas ti Pamarentah. Moal hade nolak, tadi ge geus jangji sadia ditempatkeun dimana bae.” ceuk kuring. “Ngan ente mah ngeunah be, meunang tugas teh teu jauh ti lembur sorangan. Jigana moal ngalaman sangsara cicing di lembur batur ari deukeut mah.” cenah kawas nu wegaheun pisan. “Iip, atuh ulah ngarepkeun sangsara. Sing senang sing betah be cicing di mana-mana oge.” pok teh satengah ngupahan. “Eta be ngadenge beja ti nu geus ngalaman. Mani matak hoream memeh jung.” ceuk Iip. “Bejana be datangna ti jelema epes meer. Da tangtu ari kasebut anyaran ngumbara mah tong boro ditempatkeun kanu jauh bari tempatna hara-haraeun, dalah ditempatkeun di kota oge aya be ngarumasna. Jeung deui di ditu teh boa di kotana teu matak pi balangsakeun. Tong leutik hate ningan teu kurang-kurang jalma nu ngumbara manggih kasenangan, malah kalolobaanana nu sarenang teh nu ngalumbara, pribumi mah sok kaelehkeun.” Nganasehatan ka batur bisa ngomong kitu soteh, da lamun sorangan mah nu ngalamanana moal bina be sungkan cara Iip. “Urang tukeur atuh….” pok Iip ngabanyolan. “Waah da moal bisa.” giak pisan nembal teh, bubuhan dibarengan ku kasieun, sieun enya manehna ngajak tukeuran.

Nungtungkeun panggih teh basa ngilu nganteurkeun ka pamegatan mobil. Da rada jauh ti imahna ka jalan hideung teh aya kana dua kilometerna. Lobaan harita nu nganteurkeun teh, pangpangna dulur-dulur jeung indung bapana. Dicarek ge ulah barang bawa, teu puguh da maksud ge rek jajap. Regeyeng mangjingjingkeun koper wadah pakeanana. Itung-itung mileuleuyankeun kanu rek pajauh.

Wanci rek indit pisan, memeh naek kana beus nu rek ditumpakan, solongkrong manehna ngajak sasalaman ka sarerea nu nganteurkeun, nganggeuskeun jeung kuring. Gep leungeun pacekel pageuh pisan. “Pileuleuyan Man…” pokna bangun nu sungkan. Kuring unggeuk. “Enya, heg urang silih du’akeun. Muga sing salamet tepi kanu rek dituju.” ceuk kuring pinuh kasedih.

Kalacat unggah kana beus nu geus nungguan. Geuleuyeung beus maju di jajap ku cipanon indungna jeung kabeurat hate kuring. Sanggeus beus ngiles kahalangan ku pengkolan, ari gabrug teh indung Iip ngarontok ka kuring, bari ceurik ngagukguk. Teu kawawa kuring ge nenjo kitu mah, bet pipilueun cipanon milu bijil. Da puguh geus nyaho Iip nyobatna jeung kuring. Atuh nya ka kuring budalna kamelang teh.

“Da lamun budakna teu keyeng-keyeng teuing, ku Abu mah dicarek tateh. Keun bae teu boga gawe ge tibatan kudu jauh jeung anak lalaki nu ngan haji-hijina. Da cicing jeung kolot ge keur dahar-dahar wae mah moal kudu susah.” ceuk indung Iip ngedalkeun unek-unek hatena. “Wios bu, anggur du’akeun be sing aya dina kasalametan, salebet aya di pangumbaraan, pan tugas teh kenging kahoyong sadayana, pan sakitu diantos-antosna ti kamari ieu keneh.” bapana mah kalah ngahuleng nenjo indungna ceurik teh. “Sami aya dimana-mana ge, asal sing tiasa nitipkeun diri sareng muga-muga we sing betaheun.” kuring ngagedean hate indungna. “Eta da bapana mah salah ngajurungkeun budak bebeja rek indit jauh teh. Lin aya kadua nyarek, euweuh pisan kamelang.” cenah murang-maring. “Heueuh na kudu kumaha. Lain euweuh kamelang. Pan nyaho sorangan sakitu keyeng kahayangna. Anggur mah urang du’akeun be.” ceuk Mang Suha bapana Iip leuleuy. “Muhun tos be ayeuna mah.” kuring mungkas omongan.

Geus jauh mah pleng weh teu panggih-panggih deui jeung Iip teh. Ngan saukur surat kungsi ngirim tilu kali. Nu mimiti ngabejaan kaayaan manehna di ditu. Meunang sabulan mah cenah estu taya kabetahan. Pagawean ngan ngahintul inget bae ka lembur. Hayang hiburan da puguh di kampung jauh kaditu kadieu. Tong boro keur hiburan neangan pangulinan ge hese. Bakuna mah can apal pisan kaayaan tempatna. Ari tempat mondok, rek nurut ka Kapala Sakola, imahna hareurin da loba kulawargana. Rek nyewa atawa ngontrak euweuh sawaeunana. Nya tungtungna mah diperenahkeun titah bebenah ngosongkeun kelas salokal. Dipake paranti sare, paranti dahar jeung sajabana. Pokona saheulaanan mah dianggap imah we kelas teh. Ngan enya ge di kelas teu keueung teuing, aya cenah guru nu saangkatan bareng ditugaskeun didinya. Urang Sumedang.

Rek teu sedih kumaha cenah meunang tilu bulan teu narima gajih. Sedengkeun ari beuteung jeung pangabutuh sejenna teu nanyakeun datang henteuna gajih, atuh ihtiar satekah polah sangkan pangabutuh kacumponan. Aaaaah……, geus be dibeakkeun ku sorangan kabalangsak teh. Leuwih sedih deui, ninggang teh gajih bulan nu ka opat datang. Edas mani ampir ledis, ku potongan nu teu pikahartieun wungkul. Sagala dijieun-jieun, matak ngenes kana hate. Teu ngarasakeun kanu hak narimana mah sakitu geus elih-elihan ti anggalna keneh.

Behna mah manusa nu boga palsapah hirup Pancasila teh, poho kana ngamalkeunana. Da buktina, pan aya dasar kamanusaan tapi henteu dilaksanakeun. Asal sorangan meunang kauntungan, sanajan meres tina tanaga batur.

Tong dibejakeun ka Abu jeung Bapa kaayaan kieu teh. Ieu mah bebeja teh ka ente we. Da lamun bebeja ka Abu mah matak ngabarubahkeun. Ngan sakumaha teu betah oge moal ari balik mah, kagok. Engke be balik-balik ari samen.

Ngangres macana ge surat teh. Enya kacipta, tuman di lembur diogo malum anak lalaki ngan hiji-hijina, sagala kahayang teu weleh kacumponan. Kari-kari ayeuna ngumbara jauh ti kolot bari balangsak. Untung kuat lila ge cicing di ditu. Harita surat dibalesan, eusina mah ngupahan jeung ngagedean hatena ameh ulah putus asa. Da sarua kuring ge sigana deukeut soteh ari geus disorang mah sarua pibalangsakeun, kudu leumpang aya kana tujuh kilometerna sajalan.

Surat nu kadua datangna teh sanggeus Iip meunang tugas aya genep bulanna. Beda ayeuna mah nu didongengkeunana oge. Teu kawas dongeng surat nu ti heula. Geus maju ka betah ayeuna mah. Bakuna mah geus nyaho pangulinan jeung geus nyaho lilinggeran urang ditu. Imah angger nyicingan keneh kelas nu bareto, tapi moal lila deui sabab rek dipangnyieunkeun ku rayat didinya. Alpukahna Kapala Sakola. Aya leuwihna surat nu kadua mah, ngabejakeun yen manehna geus hahadean jeung awewe urang dinya. Cenah dulurna keneh Kapala Sakola. Malah bela pisan ka manehna teh cacakan can yakin tulus henteuna. Atuh baturna nu saurang deui geus nyantel. Ka anak Punduh babaturanana mah hahadean teh. Atoh ari ngadenge manehna geus betah mah. Tuda piraku rek angger bae, sagala ge aya robahna. Dunya mah muter ceuk babasan oge.

Ngajak buru-buru kawin ti pihak awewe mah, pajar teh hayang buru-buru salamet. Keun bae teu kudu hajat rongkah, malah sagala pangabutuh rek ditanggung ku kolot awewe. Teu pati nyaluyuan diajak buru-buru teh cenah nuluykeun deui eusi suratna, komo make sagala rek ditanggung ku pihak itu mah, era. Da boga keneh harga diri jeung leutik-leutik ge boga panghasilan geus niat mah kukumpul heula ge sorangan piraku teu mampuh. Da tadina oge ari kana kawinna mah can aya niat bener-bener. Hahadean soteh biasa be hahadean budak ngora ngarah betah di pangumbaraan.

Ari ente geus miki-mikir boga pamajikan acan! Iip nanyakeun dina suratna. Bejaannya. Insya Alloh rek nungkulan mun ente kawin teh. Seuri maca kalimat nu panungtung mah. Heueuh tuda boro-boro boga keur waragad kawin, keur hirup sorangan ge kekerehet keneh. Nu kadua tuluy dibalesan, eusina mah ukur kitu sarua nyaritakeun masalah pribadi nu ngan kuring jeung Iip nu nyaho rasiahna. Surat nu katilu ngabejaan geus kawin, ngan teuing indung bapana dibejaan heula atawa henteu.

Teu bisa nolak cenah da ti pihak awewe maksa bae, tambah-tambah dihatean ku Kapala Sakola dulurna tea. Enya cenah ari lebar kanyaahna mah boh pamajikan boh mitoha teu nguciwakeun. Ngan edas ka pamajikan teh tadina loba nu hayangeun, bubuhan pangherangna sakampung, eta mah lain pedah muji ka pamajikan. Ayeuna teh asa teu pati aman. Loba dedengean nu teu pararuguh. Loba ancaman. Bebeja eta oge ka mitoha, soal aya ancaman teh. Tanggung jawab cenah. Geus kitu mah teu hariwang teuing. Pikiran teh piraku mitoha ge teu milu ngaping ngajaring.

Pidu’ana bae Man. Muga sayah salilana aya dina kasalametan. Iraha atuh nya urang bisa panggih deui teh. Ari samen barudak sugan nya! Iip nutup eusi suratna. Teu kaburu kabalesan surat nu ka tilu mah. Di engke-engke ahirna lat bae kapopohokeun. Inget-inget deui surat can dibalesan kamari basa meunang beja manehna geus maot. Bari dibarung ku nyurucud cipanon surat nu tilu ti manehna hantem dikeukeuweuk, sakapeung dibaca deui dijojolan lebah omonganana nu ngandung kasedih, sanajan bari rinyay kahalangan ku cipanon. Beungeutna sakapeung jiga nembongan tina lebah gurat-gurat keretas nu dipake nulis surat. Ngajak seuri siga nu bungah.

Ras ka indung bapana pisakumahaeunana teuing meunang beja nu sakieu pikasediheunana. Heug anak nu pangdipikanyaahna. Teu, teu kacipta. Tapi muga-muga be sing dipaparin kakiatan. Kuring ngusap beungeut. Pileuleuyan …..urang papisah moal bisa tepung deui.

Sakitu carita anu dipikahatur, muga-muga janten pieunteungeun kanggo urang, saderek sareng parawargi sadayana. Hatur nuhun.

Jalma Alus Omong

Dina hiji waktu, kuring rek ka Tasikmalaya. Datang ka halteu kabeneran lawang pangjualan karcis geus dibuka, tuluy kuring meuli karcis keur ka Tasikmalaya. Teu kungsi lila, kareta datang. Tidinya geleser kareta teh indit. Palebah Ciawi, panonpoe geus surup, lantera-lantera dina kareta diseungeutan.


Nu tarumpak teu sakumaha reana, ngan ukur opat atawa lima urang bae dina sadareksi teh. Dihareupeun kuring aya hiji jalma. Manehna semu hayangeun pisan cacarita jeung kuring. Eta jalma dedeg nepi rupa hade, budi manis bangun darehdeh jeung akuan. Papakeanana pantes tur beresih. Manehna pindah diukna ngadeukeutan kuring, sarta pok ngomong kieu, 

“Naha tiiseun teuing nya Jang!”
“Sumuhun” tembal kuring.
“Ari ujang rek turun dimana? Jeung timana ti kulonna?”
“Di Tasikmalaya…. dupi ti kulonna mah tebih, ti Sukabumi” ceuk kuring.
“Geuning tadi tumpak ti Malangbong?”
“TI Sukabumi mah parantos lami, nyimpang heula ka Sumedang nepangan sobat.”
“Saha jenenganana sobat Ujang teh?”
“Sukarma, putra Mas Paraja, bumina di Talun.”
“Euh Paraja eta, anu bumina dihateupan kenteng anu nyanghareup ka buruan?” tembalna.
“Tangtos,” jawab kuring.
“Atuh eta mah baraya Akang, pernah dulur misan. Lain, ari Ujang ka Tasik rek ka saha?”amung teu acan terang bumina, margi kadieu oge nembe ayeuna. Dupi engke di Tasik bade mondok di warung bae, sugan aya nu meutingkeun.”
“Har, naha bet kabeneran teuing. Kapan Akang oge rek balik ka Singaparna. Pak Haji Sukur mah tatangga Akang atuh. Urang bareng bae jeung Akang. Engke sare di Tasik mah gampang, Akang gaduh sobat tukang warung.”
“Nuhun pisan Akang kersa disarengan.”
“Geura beberes atuh, tuh geuning marakbak caang, kareta tereh eureun.

Ti Setatsion ka warung teh tumpak kahar, da jauh geuning. Lantaran di manehna cenah teu aya artos receh, nya sewa kahar teh dibayar heula ku kuring. Datang ka warung pek bebenah, geus kitu kop dalahar. Barang rek dibayar, manehna nyarek,

“Ulah, keun ku Akang bae. Isuk mun urang rek indit, sakalian jeung sewa mondok.” ceuk manehna.
“Saur Akang tukang warung teh sobat. Namung bet bangun teu sonoeun ka sobat teh, sareng kedah mayar sagala?”
“Meureun bae, eta mah lain nu bogana, bujangna !”

Barang geus beres dalahar, kuring duaan dug ngaredeng padeukeut bae. Bawaning ku cape, turug-turug hujan ngaririncik deuih, kuring tibra pisan sare the. Hudang-hudang geus meletek panonpoe. Barang cengkat, reuwas kabina-bina, lantaran sumawon papakean, batur tea oge euweuh. Malah beubeur dieusi duit nu dikedengan, lapur. 

Papakean nu aya teh ngan nu dipake hees bae, nyaeta calana kolor, samping jeung baju kaos. Salian ti eta mah teu aya deui sesana. Hing bae kuring ceurik. Indit ti warung teh ngan saukur make calana kolor jeung baju kaos, da samping mah dipake mayar dahar jeung mondok.

Sakitu carita anu dipikahatur, muga-muga janten pieunteungeun kanggo urang, saderek sareng parawargi sadayana. Hatur nuhun.

Saturday, December 17, 2016

Imah Anyar Jang Pamajikan

Aya hiji carita nyaeta panganten anyar anu karek kawin, ngarana si Dudung jeung si Euis. Sabulan sanggeus kawin, Dudung hayang mere kejutan keur pamajikanna nyaeta hiji imah nu dibeuli keur si Euis,

Dudung : "Neng, Akang hoyong masihan sesuatu ka Neng"
Euis : "Naon Kang?" 
Dudung : "Tapi soca Neng kedah ditutupan nya, ameh surprise..!!!"
Euis : "Mangga Kang..." (bari mesam mesem bungah)

Singkat carita si Dudung nungtun si Euis nepi ka imah anyarna, ti sapaparat jalan si Euis teu kuat ngulibek beuteungna hayang hitut. Si Euis geus nahan nahan pihituteun, da manehna acan pernah sakali kali acan hitut hareupeun si Dudung. Komo bari keur aya moment siga kieu mah, matak pikaeraeun pisan, pikirna. Tapi si Euis teu beak akal.....

Euis : "Kang, meni asa atoh pisan Euis teh.....dugikeun ka halabhab hoyong eueut...."
Dudung: "Ooohh mangga Neng ku Akang pangnyandakeun, calik antosan sakedap nya geulis"

Sabot si Dudung geus jauh sora lengkahna, si Euis hitut....

Euis : "tuutt..." (ngaluarkeun hitut rada ditahan, bisi kadengeeun ku si Dudung)

Teu kungsi lila, Dudung datang ngasongkeun gelas ka si Euis...

Euis : "Akang, ieu mah teu amis... da Euis mah hoyong cai amis" (dina pikiran si Euis, ah can rengse hitut teh)
Dudung : "Mangga Neng, ku Akang bade digulaan" (bari ngaleos deui kadapur)
Euis : "tuuuuutt..." (harita keneh hitut deui sabot lengkah salakina ngajauhan)

Dudung datang deui bari ngasongkeun cangkir kana panangan Euis,

Euis : "Ah Akang kirang amis" (gustiiiii ieu hayang keneh hitut, dina pikiran Euis bari manehna ngarapetkeun suku nahan pihituteun)
Dudung : "Muhun...muhun urang tambihan deui we gulana" (bari ngaleos mawa cangkir ka dapur)

Sabot salakina ngajauhan...

Euis : "tuuuuuuuuuutt.....brooott...!!!!" (plong tah pihituteun geus kaluar kabeh)

Teu kungsi lila, Si Dudung datang mere cangkir kana panangan Euis, ku euis langsung disuruput.

Dudung : "Ayeuna urang buka nya Neng panutup socana ku Akang?" (bari muka tali nu nutupan panon si Euis)
Euis : "Alaaaaaaaaahhhh Mamah.....Bapa.......Abah......Ambuuuuu.... geuning araya di darieu....!!!! Ti iraha araya didarieu???" (bari beureum beungeut ningali kolot si Dudung jeung sakabeh kulawargana aya didinya)

Sarempak kabeh ngajawab: "Tibekok kahiji...!!!"